สวนญี่ปุ่นได้รับอิทธิพลมาจากจีนและศาสนาพุทธ เป็นการจัดสวนโดยมีแนวคิดคือความเรียบง่ายและความลงตัวของธรรมชาติ มีองค์ประกอบน้อยและไม่ใช้ของตกแต่งฟุ่มเฟือยเพื่อสื่อถึงแก่นแท้ของธรรมชาติ
ในช่วงแรกนั้น การจัดสวนญี่ปุ่นมีจุดประสงค์เพื่อการทำสมาธิและเข้าถึงแก่นแท้ของธรรมชาติภายในวัด จนกระทั่งเริ่มมีการจัดและแต่งสวนสไตล์เดียวกันนี้ในวังและคฤหาสน์ของชนชั้นสูง
แก่นแท้และความสำคัญของสวนญี่ปุ่นคือการสื่อถึงธรรมชาติโดยแท้จริง โดยการให้องค์ประกอบแค่ละอย่างในสวนเป็นตัวแทนที่ชี้แนะถึงธรรมชาติ เช่น หิน แทน ภูเขา และบ่อน้ำ แทน แม่น้ำและน้ำตก เป็นต้น
สวนญี่ปุ่นประกอบด้วยองค์ประกอบหลัก 5 ประการ ได้แก่ น้ำ หิน พันธุไม้ ของตกแต่งและรั้ว
น้ำ คือองค์ประกอยสำคัญที่ขาดไม่ได้เลยสำหรับการจัดสวนสไตล์ญี่ปุ่น น้ำคือแหล่งกำเนิดของชีวิตตามความเชื่อของชาวญี่ปุ่น สวนที่มีน้ำจะสร้างความรู้สึกสงบ สดชื่น และมีชีวิตชีวา น้ำสื่อถึงลำธาร หนอง ทะเล มหาสมุทร โดยสามารถสร้างได้ทั้งน้ำพุ น้ำตก หรือแอ่งน้ำ
สิ่งที่ต้องคำนึงเมื่อสร้างแหล่งน้ำภายในสวนญี่ปุ่นคือ ต้องทำให้น้ำนั้นดูเหมือนไม่ได้ถูกประดิษฐ์และสร้างจากมนุษย์ พยายามทำให้ดูเหมือนเป็นแหล่งน้ำตามธรรมชาติที่สุด โดยอาจฝังท่อไว้ในหินหรือสร้างขอบสระที่ไม่สมมาตร
ทิปตกแต่ง: ชาวญี่ปุ่นนิยมเลี้ยงปลาคาร์พไว้ในน้ำ เนื่องด้วยความหมายที่ดีของมัน ปลาคาร์พได้รับการยกย่องว่าเป็นราชาแห่งปลา เป็นสัญลักษณ์ของอำนาจ ความยิ่งใหญ่และการนำมาซึ่งความสุข อีกทั้งเป็นปลาที่เลี้ยงง่ายและทนทานอีกด้วย
องค์ประกอบสำคัญและขาดไม่ได้อีกอย่างสำหรับการจัดสวนญี่ปุ่นคือ หิน ดูเหมือนจะเป็นเรื่องธรรมดาๆ แต่การเลือกหินมาจัดสวนของชาวญี่ปุ่นนั้นพิถิพิถันกว่าที่คิด การเลือกหินนั้น นิยมเลือกจากสีและลักษณะ เช่นเดียวกับน้ำ หินที่ใช้จัดสวนญี่ปุ่นจะต้องเป็นธรรมชาติและดูเหมือนไม่เกิดจากการประดิษฐ์ของมนุษย์ โดยสีของก้อนหินจะต้องไม่ฉูดฉาด เพื่อคงความเรียบง่ายและความเป็นธรรมชาติไว้
หินที่มีรูปร่างแตกต่างกันจะถูกนำมาจัดแต่งที่ตำแน่งต่างๆแตกต่างกันในสวน ตัวอย่างเช่น
• หินทรงเตี้ย: ลักษณะขงก้อนหินจะคล้ายดอกบัวตูม นิยมจัดวางให้เป็นจุดเด่นของสวน สื่อถึงจิตใจที่มั่นคง ความสงบและสติปัญญา
• หินทรงสูง: นิยมจัดวางไว้ใกล้แหล่งน้ำของสวน เพิ่มความเป็นธรรมชาติให้สวนและสื่อถึงความสง่างาม
• หินแบน: ลักษณะคล้ายรูปหัวใจ ต้องวางไว้หน้าหินก้อนอื่นเสมอ
• หินโค้ง: ใช้ก่อเป็นผา
นอกจากน้ำและหินแล้ว การแต่งสวนให้สมบูรณ์เป็นสิ่งที่สำคัญมากสำหรับสวนสไตล์ญี่ปุ่น การตกแต่งสวนด้วยของตกแต่งเป็นการเติมเต็มพื้นที่ สื่อความอุดมสมบูณ์ เพิ่มความสวยงามและน่าอภิรมณ์ให้กับสวนอีกด้วย
ตะเกียงหิน: ตะเกียงหินมีที่มาจากศาสนาชินโต ตะเกียงหินส่วนใหญ่ผลิตมาจากหินแกรนิต คนญี่ปุ่นใช้ตะเกียงหินบูชาและส่งวิญญาณบรรพบุรุษ โดยจะประกอบไปด้วย 3 ส่วนหลัก แต่ละส่วนก็จะสื่อความหมายต่างกัน โดนส่วนบนจะสื่อถึงสววรค์ ส่วนกลางหมายถึงมนุษย์ และส่วนล่างหมายถึงพิภพ
ชิชิโอโด: ชิชิโอโด หรือกระบอกไม้ไผ่รองด้วยอ่างหิน มักจัดอยู่ในสวนน้ำชาญี่ปุ่น เป็นตัวช่วยผ่อนคลายความเครียดได้เป็นอย่างดี
โอะจิโซซัง: เป็นรูปปั้นตามความเชื่อของคนญี่ปุ่น โอะจิโซซังเป็นเทพที่เชื่อว่าจะช่วยปกป้องและคุ้มครองเด็ก
เนื่องด้วยสวนญี่ปุ่นมักจะมีแหล่งน้ำ ทำให้สะพานมักพบเจอได้ทั่วไปในสวนญี่ปุ่น ขณะที่ทางเดินใช้เพื่อสามารถเดินชมสวนได้อย่างทั่วถึง สะพานมักทำด้วยไม้และหิน ขณะที่ทางเดินมักใช้เป็นหินปูเป็นทาง มีทั้งการปูแบบคดเคี้ยวและเป็นเส้นตรง
หากเป็นรั้วในสวนญี่ปุ่น แน่นอนว่าจะต้องเป็นรั้วไม้ไผ่ ไผ่เป็นไม้เนื้อแข็งและทนทาน ให้สีที่นุ่มนวล โดยมีทั้งการนำมาสานเป็นแผ่นเดียวกันและแยก วัตถุประสงค์หลักของการทำรั้วไม้ไผ่คือเพื่อแบ่งอาณาเขตบ้าน หากบ้านมีอาณาเขตมากและรั้วใหญ่ก็อาจมีการสร้างหลังคาบนรั้ว นอกจากนั้น อาจมีการสร้างประตูเล็กๆบนรั้วไม้ไผ่สำหรับเข้าออกบริเวณข้างบ้านอีกด้วย
ทิป: แม้ไผ่จะทนทานแข็งแรง แถมยังสามารถพรางตาจากคนภายนอกได้ดี แต่สภาพอากาศของประเทศไทยอาจทำให้เกิดการผุพัง ดังนั้น หากใครที่กำลังคิดจะสร้างรั้วไม้ไผ่ ต้องดูแลรักษาและหมั่นดูสภาพของรั้วอย่างใกล้ชิด
พันธุไม้ส่วนใหญ่ในสวนญี่ปุ่นจะเป็นไม้พุ่ม ไม้ยืนต้นและพืชคลุมดิน อย่างที่กล่าวไปตั้งแต่ต้นว่า ชาวญี่ปุ่นจะเน้นสร้างสวนที่มีความเรียบง่ายและเป็นธรรมชาติที่สุด ดังนั้น สวนแบบญี่ปุ่นจะไม่นิยมปลูกไม้สีไม้ประดับ แต่จะเน้นที่สีเขียวของต้นไม้และสีเข้มของก้อนหิน
ทิป: หากคุณจะสร้างสวนแบบญี่ปุ่นในประเทศไทย การเลือกต้นไม้มาปลูกในสวนญี่ปุ่นต้องมีความพิถีพิถัน เนื่องจากสภาพอากาศที่มีความร้อนและชื้น ให้เลือกต้นไม้ที่ทนแดดและฝน และควรวางตำแหน่งของต้นไม้แต่ละชนิดให้รับกับทิศทางลมและแสงแดดอย่างเหมาะสม
สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม รับคำปรึกษาเรื่องการจัดสวนและตกแต่งสวนฟรี ติดต่อทีมงานของเราได้ที่ [email protected]
